Verborgen verlies is verlies dat niet – direct – door het overlijden van een naaste ontstaat. Ook als je je baan verliest, je gezondheid, je relatie of je toekomstverwachting, is er sprake van een ingrijpende verandering en dus ook van rouw. Ontkenning van deze rouw veroorzaakt verborgen verlies: verlies dat maatschappelijk niet wordt erkend en vaak ook niet door de rouwende zelf. Martine Baadenhuijsen is Specialist in Interactie en volgt de opleiding Verlieskunde – Verborgen Verlies. Zij legt ons uit wat verborgen verlies is en wat de consequenties kunnen zijn als je hier niet over communiceert.
Verloren toekomstperspectief
‘Verlieservaringen kunnen zich voordoen op het gebied van werk, relatie of gezondheid, maar ook wanneer een dierbare overlijdt kan er sprake zijn van verborgen verlies. Je bent niet alleen die persoon verloren, maar ook je toekomstperspectief met die persoon. Misschien wilden jullie wel kinderen en gaat je kinderwens in rook op. Als het iemand is waarmee je een hele sterke band had, ben je ook je steun en toeverlaat kwijt. Bij overlijden mag er wel verdriet zijn, maar dat moet vooral gaan om het missen van de persoon; dat het gemis ook invloed heeft op andere gebieden wordt vaak niet erkend. Mensen gaan je adviezen geven en er wordt verwacht dat je weer verder gaat. Zonder je verlies – welk dan ook – een plekje te geven en de cirkel van rouw te doorlopen, ga je binnenbochten nemen en sla je stappen over. Dat uit zich later mogelijk in psychische of lichamelijke klachten.’
Invloed op heel veel levensgebieden
‘Als je je baan kwijtraakt, je kind verlaat het ouderlijk huis of je partner en jij gaan scheiden, dan wordt er al snel gezegd: kop op, gewoon doorgaan. Terwijl ook zo’n verlies heel veel impact kan hebben. Als je je baan verliest, heeft dat niet alleen impact op werkgebied, maar ook op andere vlakken. Misschien verandert je identiteit wel, word je van zelfverzekerde en succesvolle zakenvrouw ineens een onzekere vrouw met een uitkering of van werkende vader ineens huisvader. Ook op sociaal-emotioneel vlak kan het diep doorwerken; je vraagt je af waarom nou juist jij eruit moest, je voelt dat je hebt gefaald. Zo kan ieder verlies op heel veel levensgebieden invloed hebben.’
Betekenis geven aan je verlies
‘In mijn werk heb ik specifiek te maken met mensen die een verlies hebben geleden op gebied van gezondheid. Ook dat is een verborgen verlies. Ik wil graag dat deze mensen goed leren communiceren over wat ze nodig hebben om optimaal mee te doen in de maatschappij. Dat geldt natuurlijk voor iedereen met een verborgen verlies: communiceer! Maar om goed te communiceren moet je wel het gebeurde gaan verwerken en er betekenis aan kunnen geven.’
Durf te delen
‘Probeer om aan je omgeving aan te geven wat het met je doet. Durf te delen! Vaak zijn we bang om te delen wat iets met ons doet. Stap over die drempel en durf vanuit je kracht te zeggen: dit doet dat verlies met mij. Het feit dat ik niet alleen mijn partner ben verloren, maar daarmee ook mijn droom om kinderen te krijgen of samen een wereldreis te maken, doet dit met mij. Het feit dat ik mijn baan ben verloren, doet dit met mij. Verzamel moed en vertel wat jij nodig hebt. Weet je dat niet goed? Onderzoek met iemand die je daarbij kan coachen wat dat dan precies is, soms heb je nu eenmaal iemand nodig die je begeleidt in dat proces. Door je bewust te worden wat het verlies met je doet, kun je sterker in je schoenen komen te staan en de regie krijgen over hoe anderen naar je kijken. Hoe klein jouw verlies ook is in de ogen van een ander, het is jouw verlies en het verdient het om gezien te worden!’
*** *** ***
Dit artikel is onderdeel van een reportage over rouw, gemaakt in opdracht van de Schrijversacademie, module ‘Familieverhalen en biografieën’. De hele reportage lees je hier. Om het lezen te vergemakkelijken, heb ik de afgelopen weken alle artikelen uit de reportage als blog gedeeld.